Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures

AYDIN ÇAKMAK

doi:10.33419/aamd.1700213

AYDIN ÇAKMAK

İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul/TÜRKİYE

Anahtar Kelimeler: İstanbul Boğazı, İstanbul Liman Riyâseti, Karadeniz, Osmanlı Bankası, Tahlisiye İdaresi, Tahlisiye Umum Müdürlüğü.

Özet

XIX. yüzyılın ikinci yarısında bir Osmanlı müessesesi olarak kurulan ve yönetimi Bahriye Nezâretine bağlı İstanbul Liman Riyâsetine bırakılan Tahlisiye İdaresi, 1883 yılında hazırlanan nizamnameyle birlikte yabancı devletlerin kontrolüne açık bir hale gelmişti. Kapitülasyon haklarından yararlanan yabancı devletler, malî ve idarî anlamda etkili olmaya başlamışlardı. I. Dünya Savaşı’nda Türk yönetimine geçen kuruluş, Mütareke Dönemi’nde neredeyse tamamen İtilaf Devletleri’nin kontrolü altında kalmıştı. Ankara Hükûmeti, Lozan Konferansı’nın devam ettiği günlerde Tahlisiye İdaresinin yeniden Türk yönetimine alınması için harekete geçmişti. İtilaf Devletleri temsilcileriyle İstanbul’da yapılan görüşmeler sonucunda önce yönetim geri alınmış ve ardından da Tahlisiye Umum Müdürlüğü kurularak yabancı devletlerin etkinliğine son verilmişti. Aynı dönemde Osmanlı Bankasının Londra şubesinde tutulan mevduatın geri alınması için de çalışma başlatılmış; fakat bu durum hiç kolay olmamıştı. Uzun zamana yayılan çalışmalar uluslararası ilişkileri hareketlendiren bir gündem konusu teşkil etmişti. Sonuçta çetin geçen görüşme ve müzakerelerin ardından mevduatın geri alınması mümkün olmuştu. İşte bu makalenin amacını da yeni Türk Devleti’nin önemli bir kazanımı olan Tahlisiye İdaresinin tekrar Türk yönetimi altına girmesi sürecinde ve sonrasında yaşanan girişim ve gelişmeler oluşturmaktadır. Uzun ve zorlu bir diplomasi mücadelesine odaklanan çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan doküman analizi esasına dayalı olarak kapsamlı şekilde yürütülmüştür. Bu noktada elde edilen bilgi ve belgeler ayrı ayrı değerlendirilerek sürecin gelişimi ve ayrıntıları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ana malzemesini Türk Diplomatik Arşivi oluşturmakla birlikte diğer arşivler, süreli yayınlar ve telif eserlerden de yararlanılmıştır. Netice itibarıyla Millî Mücadele hareketinin siyasi ve askerî alanlardaki başarıları, Lozan Antlaşması’nda kapitülasyonların tamamen kaldırılması ve yeni Türk Devleti’nin yabancı devletlerin müdahalelerine son veren uygulamalarının da etkisiyle bu diplomasi mücadelesi olumlu şekilde son bulmuştu.

Etik Beyan

Bu makalede Etik Kurul Onayı gerektiren bir çalışma bulunmamaktadır.

İntihal Taraması

Bu makale intihal taramasından geçirildi. (https://intihal.net/)

Açık Erişim Lisansı

Bu makale, Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC) ile lisanslanmıştır.

BibTex	`@article{ atam1141, doi = {10.33419/aamd.1700213}, author = {AYDIN ÇAKMAK}, title = {Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures}, journal = {Atam}, year = {2025}, volume = {XLI}, number = {111}, pages = {223-266}, publisher = {Atatürk Research Center} }`
RIS	`TY - JOUR AU - AYDIN ÇAKMAK PY - 2025 TI - Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures SP - 223 EP - 266 JO - Journal of Atatürk Research Center J2 - Atam VL - XLI IS - 111 PB - DO - 10.33419/aamd.1700213 ER -`
EndNote	`%0 Journal Article %A AYDIN ÇAKMAK %T Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures %J Journal of Atatürk Research Center %D 2025 %V XLI %N 111 %P 223-266 %R 10.33419/aamd.1700213`
APA	AYDIN ÇAKMAK (2025). Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures. Journal of Atatürk Research Center, XLI(111), 223-266. doi:10.33419/aamd.1700213
MLA	AYDIN ÇAKMAK. "Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures" Journal of Atatürk Research Center, vol. XLI, no. 111, 2025, pp. 223-266. doi:10.33419/aamd.1700213.
Chicago	AYDIN ÇAKMAK. "Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures" Journal of Atatürk Research Center XLI, no. 111 (2025): 223-266. https://doi.org/10.33419/aamd.1700213.
AMA	AYDIN ÇAKMAK. Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures. Atam. 2025; XLI(111): 223-266. doi:10.33419/aamd.1700213.
Vancouver	AYDIN ÇAKMAK. Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures. Atam. 2025; XLI(111): 223-266. doi:10.33419/aamd.1700213
ISNAD	AYDIN ÇAKMAK. "Transfer Of The Lifesaving Service To The Turkish Administration And Liquidation Procedures". Journal of Atatürk Research Center XLI/111 (2025): 223-266. https://doi.org/10.33419/aamd.1700213.

Tahlisiye İdaresinin Türk Yönetimine Devri Ve Tasfiye İşlemleri

Özet

Cite As